Siber Zorbalık Nedir? Korunma Yolları Nelerdir?

Sosyal medya ağları, güzel vakit geçirmek, binlerce farklı insanla iletişim kurmak ve etkileşim halinde kalmak için kullanıldığı gibi siber zorbalık amacıyla da kullanılabiliyor. Yapılan bazı araştırmalara göre, sosyal medya kullanan gençlerin en az üçte biri, siber zorbalığa kaldığını ifade ediyor.

İnternetin giderek gelişmesi ve sosyal hayatın bir parçası olmasıyla birlikte, insanların hayatında birçok yenilik ve değişiklik baş göstermiştir. Sosyal ağların giderek yaygınlaşması; sanal dünya ile gerçek dünya arasındaki ayırımı silikleştirmiştir. Bu ağların hızla yaygınlaşması bazı tehditleri de insanların hayatına sokmuştur.

Sosyal medya platformlarının kötü niyetli ya da bilinçsizce kullanılması; bireysel ve toplumsal hayata dönük tehditleri barındırır. Bu tehditlerin arasında en fazla öne çıkanı ise siber zorbalıktır. Siber zorbalık, son yıllarda bütün dünyada önemli bir sorun haline gelmeye başlamıştır.

Siber Zorbalık Nedir?

Siber zorbalık, internet ortamını kullanarak; nefret söylemlerinin ve kaba davranışların kasıtlı olarak yapılması eylemlerini ifade eder. Bu eylemler birçok yöntemi içerebilir. Bunlar web siteleri, çevrimiçi iletiler, olumsuz yorumlar, tehdit ve taciz içerikleri, izinsiz fotoğraf paylaşımı, e-posta ve sosyal ağlar aracılığıyla yapılabilir.

Siber zorbaların amacı kasıtlı olarak zarar vermeye yönelik davranışlardır. Sosyal medya ağlarında bu davranışlarla sık sık karşılaşılabilir. Bunun yanı sıra çevrimiçi oyunlarda dahi bu tip eylemlerin var olabileceği bilinmelidir. Siber zorbalık, internet ile erken yaşlarda tanışan çocuklar tarafından sıklıkla gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte, siber zorbalığa en çok maruz kalan yine bu çocuklardır.

İnternet ortamındaki belirsizlik, herkesin rahatça erişebiliyor olması, anonim hesapların açılabilmesi, gizlenme ortamının var olması siber zorbalığa imkân yaratan nedenlerden bazılarıdır. Bu imkânlar arasında siber zorbalığa en çok yardımcı olansa kimliklerin gizlenebiliyor olmasıdır.

Siber zorbalık eylemleri spesifik olarak; tehdit, alay etme, kırıcı bir üslupla sataşma, proaktif suçlamalar, cinsel yönelik aşağılamaları, dini ve etnik köken suçlamaları şeklinde ifade edilebilir. Bunun yanı sıra bazı virüs saldırıları ve mesaj saldırısı da siber zorbalığa verilebilecek örnekler arasındadır.

Siber Zorbalık Türleri Nelerdir?

Siber zorbalık birçok farklı türde yapılabilir. Bununla birlikte günümüzde bazı türler daha fazla ön plana çıkabilmektedir. Öne çıkan türlerden bazıları ve en önemlileri şu şekilde sıralanabilir;

• Taciz: Belirli bir kişiye ya da topluluğa yönelik olarak süreklilik arz eden saldırgan tavırlardır. Genellikle bireyi tek taraflı olarak incitme amacı güder. Bu türde zorbalar, mağdurları düzenli olarak rahatsız etme eğilimindedir.
• Parlama: Çevrimiçi platformlarda kişileri; kaba bir dil kullanarak rencide edici, kırıcı ve sosyal varlığına yönelik zarar veren mesajların iletilmesidir. Bu tür, kötü yorum olarak da kendini sık sık gösterebilir.
• Kimlik Taklidi: Sosyal ağlarda, bir başka kişinin kimliğine bürünerek, o kişiyi kötü gösterme eylemedir. Bu tip saldırılarda zorbalar, kişilerin itibarına zarar verecek paylaşımlarda bulunurlar.
• İftira Atma ve Karalama: İnternet ortamında belirli kişinin ya da kişilerin aleyhine olarak söylentiler ve gerçek olmayan haberlerin yayılmasıdır. Bu türde zorbalar; mağdurların sosyal itibarını ve saygınlığını zedelemeyi amaçlar.
• Düzenbazlık: Bir kişiye ait olan utanç verici olabilecek bilgilerin ve sırların açığa çıkarılması ve paylaşılması eylemidir.
• Dışlama: Çevrimiçi gruplarda bir kişinin, grubun diğer bireyleri tarafından ayrı tutulması ve grup aktivitelerinden dışlanmasını içerek eylemlerdir.
• İfşa Etme: Bir bireye ait, utanç verici videoların, fotoğrafların, müstehcen içeriklerin ve sırların; kişinin rızası olmaksızın internet ortamında paylaşılması ve yaygınlaşmasıdır.

Siber zorbalığın fark edilmesi her zaman kolay olmayabilir. Bununla birlikte insanlar zaman zaman toplumsal linç kültürüne dâhil olabilir ve bunun farkında olmayabilir. Peki, siber zorbalığa uğradığınızı nasıl fark edeceksiniz? Bu durumu fark etmek adına birkaç örnek vermek daha etkili olabilir.

Siber Zorbalığa Uğradığınızı Nasıl Fark Edebilirsiniz?

Siber zorbalık genellikle açık bir biçimde yapılır ve fark edilmesi oldukça kolaydır. Buna karşın kimi durumlarda siber zorbalığa uğradığınızı fark etmek daha zor olabilir. Bununla birlikte özellikle gençlerin bu zorbalıklara maruz kalındığı düşünüldüğünde, eğer ebeveynseniz buna ekstra özen göstermeniz gerekecektir.

İnternet ortamında yapılan suçlamalar, aşağılamalar, hakaret içeren ve küçük düşürmeye yönelik paylaşımlar en çok kullanılan siber zorbalık yöntemlerindendir. Bunun yanı sıra zorla yanıt almak için baskı kurma, düzenli olarak mesaj atmak da siber zorbalıkta sıklıkla kullanılan diğer yöntemlerdir.

Siber zorbalığa uğrayıp uğramadığınızı anlamak adına bazı örnekler daha açıklayıcı olabilir. Şu durumlardan herhangi birine maruz kaldığınızı düşünüyorsanız, bu siber zorbalıktır;

• Sizinle alakalı, uygunsuz video ve görüntülerin izniniz olmaksızın paylaşılması
• Sosyal medya platformlarında sizinle ilgili tehdit, hakaret, aşağılama içeren mesajların ve yorumların paylaşılması
• Hakkınızda yalan bilgiler barındıran içeriklerin sosyal ağlarda ve internet ortamında paylaşılması
• Tanıdığınız ya da tanımadığınız herhangi biri tarafından sürekli olarak mesaj atılması
• Hesap bilgilerinizin başkalarınca ele geçirilmesi ya da sahte hesaplar aracılığıyla yapılan uygunsuz paylaşımlar
• Virüs yazılımları vasıtasıyla, verilerinizin hedef alınması

Eğer yukarıdaki durumlardan herhangi birine maruz bırakılıyorsanız, siber zorbalığa uğramış olma ihtimaliniz çok yüksektir. Siber zorbalık eylemleri, genellikle çocuk yaştaki kişilerce yapılmaktadır. Yine siber zorbalığa en çok maruz kalan çocuk yaştaki bireylerdir. Siber zorbalığa maruz kalan çocuklarda ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Alkol ve uyuşturucu kullanma, okula gitmek istememe, derslerinde performans düşüklüğü, özgüven problemleri gibi sorunlar ortaya çıkabilecek sıkıntılardan bazılarıdır.

Siber Zorbalıktan Korunma Yolları Nelerdir?

Siber zorbalıktan korunmak için bazı önlemler alınabilir. Bu önlemler yetişkinler ve gençler için genellikle etkili yöntemlerdir. Bununla birlikte çocuklarınızı korumak için de bazı önlemler alabilirsiniz.

Yetişkinler ve gençler şu önlemleri alabilirler;

• Güvenmediğiniz internet siteleriyle kişisel bilgilerinin paylaşılmaması gerekir.
• İnternet ortamında yapılan davranışların, gerçek yaşantınıza bir etkisinin olabileceğini ve karşınıza çıkabileceğini bilmelisiniz
• Sosyal medya ve mail gibi hesaplarınızın şifrelerini; üçüncü kişilere ve arkadaşlarınıza paylaşmamanız gerekir.
• Her platform için farklı şifreler kullanmaya ve bu şifreleri düzenli aralıklarla değiştirmeye özen gösterin.
• Kimden geldiği belli olmayan, şüpheli, güvenmediğiniz mail ve mesajları açmayın. Bu tip mailerin içerisinde bulunan linklere tıklamayın ve dosyaları indirmeyin.
• Bir başkası hakkında paylaşım yaparken ya da fotoğraf paylaşırken onay alın.
• Rahatsız edici olabilecek içerikleri tekrar tekrar paylaşmayın
• Kendinizi kötü hissettiğiniz zamanlarda sosyal medya platformlarından uzak durun. Öfke gibi hisler zaman zaman siber zorbalığa bulaşmanıza neden olabilir.

 Ebeveynler ise çocuklarını siber zorbalıktan korumak amacıyla yine bazı önlemler alabilir. Şu önlemler, çocuklarınızı internet ortamındaki saldırılardan korumak için önemlidir;

• Çocuklarınızın internette ve bilgisayarda ne tip aktivitelerde bulunduğunu gözlemleyin. İnternet kullanımının gözleminiz altında olmasını sağlayın.
• Çocuğunuza internet ortamında kişisel bilgilerini, fotoğraflarına ve ona ait olan verileri paylaşmaması gerektiğini öğretin.
• Çocuğunuzun ve kendi sosyal medya hesaplarınızda yaptığınız paylaşımları yalnızca arkadaşlarınızın görebileceği şekilde ayarlama yapın.
• Filtre yazılımlar kullanarak, çocuklarınızın yaş durumuna göre bazı içerikleri engelleyin.

Siber Zorbalığa Maruz Kalıyorsanız Ne Yapmanız Gerekir?

Aldığınız tüm önlemlere karşın siber zorbalığa maruz bırakılabilirsiniz. Bu tip durumlarda yapabileceğiniz bazı eylemler vardır.

Siber zorbalığa maruz kaldığınız öncelikli olarak sakin olun ve zorbaya karşılık vermeye özen gösterin. Siber zorbaların amacı genellikle karşılık vermenizi sağlamaktır. Tüm kanıtları saklamaya çalışın. Mesajları silmeyin ve ekran görüntülerini alın. Bunun yanı sıra, siber zorbalık yapan hesapları tüm platformlardan engelleyin ve ihbar edin. Zorbalığa maruz kaldığınızda ailenize ya da öğretmenlerinize bu durumu mutlaka anlatın.